100 ΚΑΙ ΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΗΠΕΙΡΟΥ)

 

ΣΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΤΑ ΓΥΡΙΣΜΑΤΑ

του Αρχιμ. Χρυσόστομου Ξενιτόπουλου

Συμπληρώθηκε, αγαπητοί, ήδη ένας αιώνας από το Μακεδονικό αγώνα και τους ένδοξους Βαλκανικούς πολέμους που είχαν σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Ελληνικής Μακεδονίας και Ηπείρου από τον τουρκικό ζυγό. Όταν ο εθναπόστολος ιερομάρτυς άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός διέδραμε την Ελλάδα, οι σκλάβοι τον ρωτούσαν: «Πότε θά ‘ρθει το ποθούμενο;» δηλαδή η ελευθερία. Και εκείνος ήξερε από Θεού πως η απελευθέρωση της Ελλάδος θα γινόταν σε τρείς φάσεις, μέσα σε τρείς αιώνες (19o  – 21o). Στην κάτω Ελλάδα απαντούσε: «Στην τρίτη γενεά. Θα το δουν τα εγγόνια σας». Πράγματι από το 1750 και 1770 μέχρι το 1830, οπότε είχαμε το πρώτο Ελληνικό κράτος είναι τρείς γενιές.

Στην πάνω Ελλάδα έλεγε άλλα: «Όταν θα πέσουν δύο Πασχαλιές μαζί». Με τη φράση αυτή εννοούσαν τον από κοινού εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (μικρή Πασχαλιά) και της Αναστάσεως του Κυρίου (μεγάλη Πασχαλιά), δηλαδή το Πάσχα να είναι στις 25 Μαρτίου (συμβαίνει στο παλαιό ημερολόγιο). Έτσι έπεσε το 1912 και η Ελλάδα αποφάσισε να διεκδικήσει κι άλλα χαμένα εδάφη της και οι εν Μακεδονία και Ηπείρω αναθάρρησαν. Πέρασαν οι μήνες και φαινόταν πως δε θα γινόταν κάτι. Όμως ο Μακεδονικός αγώνας, όπου συμμετείχαν κι Έλληνες αξιωματικοί από το ελεύθερο κράτος, είχε ετοιμάσει τα πράγματα (1870 – 1908). Η επανάσταση των Νεοτούρκων και οι αλλαγές στην οθωμανική Τουρκία έκαμαν την Ελλάδα να μπει στον πόλεμο στις 5 Οκτωβρίου 1912. Πριν κλείσει ο μήνας (26 & 27 / 10) η γαλανόλευκη κυμάτιζε στο Λευκό Πύργο Θεσσαλονίκης. «Όσα φέρνει η στιγμή, δεν τα φέρν’ ο χρόνος όλος» κι ο μεγάλαθλος Δημήτριος, ο άρχοντας πάσης Μακεδονίας έκαμε ώστε η πόλη και η περιοχή του να ελευθερωθούν μετά πεντακοσίων σχεδόν χρόνων δουλεία (1430 – 1912). Η Ελληνικοτάτη Μακεδονία και Ήπειρος απελευθερώθηκαν μέχρι τον Ιούλιο του 1913.

Τον χορό της ελευθερίας τον έσυραν τέσσερα ομόδοξα στην πίστη έθνη, Έλληνες, Βούλγαροι, Σέρβοι και Μαυροβούνιοι. Δείγμα ιστορικό του τι πετυχαίνουν η σύμπνοια και συνεργασία. Υπήρχε συμφωνία ότι όποιος προλάβει κι ελευθερώσει μέρη, τα κρατά για το κράτος του αργότερα. Οι Έλληνες πρόλαβαν τη Φλώρινα, όχι όμως και το Μοναστήρι (Βιτώλια) που το πήραν οι Σέρβοι κι αργότερα πέρασε στο νεοσύστατο κρατίδιο των Σκοπίων για να καπηλεύονται το όνομα της περιοχής και να το διεκδικούν ως εθνικό τους όνομα. Η άνω Μακεδονία του Πιρίν πέρασε στη Βουλγαρία ενώ η Β. Ήπειρος δόθηκε τελείως αυθαίρετα από τους «Μεγάλους» «Συμμάχους» στο νεοσύστατο πάλι κράτος της Αλβανίας. Οι Έλληνες πότιζαν με το αίμα τους το δένδρο της ελευθερίας και η αισχρή πολιτική των ξένων μοίραζε τους κόπους τους σε ξένους.

Πάμπολλα έχουν γραφεί και θα γραφούν για τους ένδοξους εκείνους αγώνες. Εμείς εδώ τολμήσαμε ένα μικρό ευλαβικό αφιέρωμα για να μείνει εις μνημόσυνον αιώνιον. Κι ας μην ξεχνάμε κάτι: το τρίτο σκέλος των προφητειών του Αγίου Κοσμά για την απελευθέρωση του ελληνικού χώρου (που, σημειωτέον, δεν έχει συντελεστεί πλήρως). Θα διορθωθούν οι ιστορικές αδικίες και οι μέχρι σήμερα φωνασκούντες και απαιτούντες παράλογα θα σωπάσουν. Θα τους αναγκάσει ο Θεός που «διασκεδάζει βουλάς εθνών και αθετεί βουλάς αρχόντων».

Είπε το αδιάψευστο στόμα του εθνεγέρτη: «Όταν δείτε το χιλιάρμενο στα ελληνικά νερά (ή, στην Άσπρη Θάλασσα = Αιγαίο πέλαγος), τότε θα λυθεί και το ζήτημα της Πόλης». Δεν τελειώσαμε λοιπόν ακόμα. Αναμένουμε με ελπίδα και άγια προσμονή και την εκπλήρωση των λεγομένων από γεγονότα που ήδη άρχισαν και φαίνονται στον ορίζοντα κατά πού θα οδηγήσουν. Φτάνει να είμαστε έτοιμοι πνευματικά και τότε θα δούμε το θαύμα. Εί και δεν είμαστε, ο Θεός καθυστερεί τα λυτρωτικά γεγονότα εξαιτίας μας. Έχει τον τρόπο του βέβαια να μας αναγκάσει να σωφρονήσουμε, με οικονομικές κρίσεις των τελευταίων ετών και εί τι άλλο ώστε να ετοιμαστούμε.

Όπου προσευχή και ευχαριστία, εκεί και το θαύμα. Ευχόμεθα να αξιωθούμε όλοι να δούμε και μαζί να πούμε: "Κύριε, ο Θεός μου, δοξάσω σε, ότι εποίησας θαυμαστά πράγματα, βουλήν αρχαίαν αληθινήν (Ησ. 25,1)"

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912 - 13

«Το ποθούμενο θα έρθει (στη Μακεδονία)

όταν πέσουν δύο Πασχαλιές (Ευαγγελισμός & Πάσχα)

μαζί» (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός) (δηλ. 25/3 το Πάσχα)

Πραγματοποιήθηκε το 1912

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΟ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ

16/5/12                        Υπογραφή Ελληνο-Βουλγαρικής συνθήκης. Προάγγελος συμμαχίας για την αντιμετώπιση τουρκικού κινδύνου.

17/7/12                  Οι κάτοικοι της Ικαρίας εκδιώκουν τις τουρκικές αρχές. Ανακηρύσσουν ‘’Ικαριακή πολιτεία’’ μέχρι την οριστική απελευθέρωση (4/11/12).

22/9/12                        Υπογραφή στη Σόφια συνθήκης αλληλοβοηθείας Ελλάδος – Βουλγαρίας σε περίπτωση τουρκικής επιθέσεως.

30/9/12                        Επιδίδεται ταυτόσημη διακοίνωση των Βαλκανικών κρατών στην Τουρκία. Ζητούν εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, αναγνώριση των διαφορών εθνοτήτων και ανάλογη εκπροσώπηση στην οθωμανική βουλή.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ (ο μήνας της ελευθερίας)
 

5          Η Ελλάδα κηρύσσει τον πόλεμο στην Τουρκία και ο στρατός της περνά τη μεθόριο της Θεσσαλίας. Τάγματα προσκόπων αποβιβάζονται στη Χαλκιδική την οποία ελευθερώνουν σταδιακά («οι ποδιές του Χολομώντα θα ελευθερωθούν αναιμωτί» είπε ο αγ. Κοσμάς).

6          Απελευθέρωση Ελασσόνας και Δεσκάτης

8          Απελευθέρωση της Λήμνου

10        Μάχη Σαρανταπόρου. Απελευθέρωση Σερβίων

11        Απελευθέρωση Κοζάνης

12        Απελευθέρωση Φιλιππιάδος

14        Διάνοιξη της διαβάσεως Βερμίου μετά από αγώνα

15        Απελευθέρωση Πτολεμα'ί'δος

16        Απελευθέρωση Βεροίας, Κατερίνης και Περδίκα

17        Απελευθέρωση Ναούσης

18        Απελευθέρωση Εδέσσης, Αμυνταίου, Γιδά (Αλεξάνδρειας)

Ο πλοίαρχος Ν. Βότσης τορπιλίζει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το τουρκικό θωρηκτό Φετίχ – Μπουλέντ

19        Μάχη των Γιαννιτσών

20        Απελευθέρωση Γιαννιτσών και Πλατέος

21        Απελευθέρωση Πρεβέζης

22        Απελευθέρωση Νιγρίτας και Ψαρρών

24        Απελευθέρωση Τενέδου

26        Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης και Λαγκαδά

27        Απελευθέρωση Ελευθερούπολης

28        Η στρατιά της Ηπείρου καταλαμβάνει τα Πέντε Πηγάδια και την Κλεισούρα

31        Απελευθέρωση Μετσόβου

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

2          Απελευθέρωση Αγίου Όρους

5          Απελευθέρωση Χειμάρρας και Άρνισσας

6          Απελευθέρωση Κέλλης Φλωρίνης

8          Απελευθέρωση Φλωρίνης και Λέσβου

11        Απελευθέρωση Καστοριάς και Ικαρίας. Επαναστατεί η Σάμος υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη και κηρύσσει ένωση με την Ελλάδα. Αποβίβαση του στρατού στη Χίο.

12        Απελευθέρωση της Χίου. Εξόντωση 12 κομιτατζήδων στο Σκλήθρο Φλωρίνης.

20        Σύναψη συνθήκης μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας που εκπροσωπούσε και τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Η Ελλάδα συνεχίζει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.

24        Απελευθέρωση Αγ. Σαράντα. Πίεση εχθρική και αποχώρηση στην Κέρκυρα.

26        Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το ύψωμα Δρίσκος Ιωαννίνων

29        Απελευθέρωση Πεσών Ηπείρου. Σκοτώνεται στο Δρίσκο ο ποιητής λοχαγός Λορέντσος Μαβίλης.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

3          Ιστορική ναυμαχία της Έλλης με πρωτοστάτη το ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη

7          Απελευθέρωση Κορυτσάς

9          Το υποβρύχιο «Δελφίνι» επιτίθεται με τορπίλη κατά του τουρκικού θωρηκτού «Μετζετιέ»

1913

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

5          Ναυμαχία της Λήμνου με το ναύαρχο Κουντουριώτη

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

20        Ο ελληνικός στρατός κυκλώνει τα Ιωάννινα

21        Απελευθέρωση των Ιωαννίνων

23        Απελευθέρωση Λεσκοβικίου Β. Ηπείρου

24        Απελευθέρωση Κονίτσης

25        Απελευθέρωση Φιλιατών και Νεοχωρίου

27        Απελευθέρωση Πρεμετής

ΜΑΡΤΙΟΣ

3          Μάχη της Κλεισούρας. Απελευθέρωση Δελβίνου και Αργυροκάστρου

4          Απελευθέρωση (εκ νέου) Αγ. Σαράντα

ΑΠΡΙΛΙΟΣ

4          Στη διάρκεια αναγνωριστικής πτήσεως φονεύονται μετά από πτώση του αεροσκάφους οι πρώτοι Έλληνες αεροπόροι Αργυρόπουλος και Κωνσταντίνος Μάνος.

ΜΑΪΟΣ

17        Συνθήκη Λονδίνου με την οποία τελειώνει ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος

19        Συνθήκη στη Θεσσαλονίκη ελληνοσερβικής συμμαχίας

ΙΟΥΝΙΟΣ

16        Έναρξη Β’ Βαλκανικού Πολέμου ύστερα από αιφνιδιαστική επίθεση των Βουλγάρων στις περιοχές Νιγρίτας και Γευγελής

18        Παράδοση Βουλγαρικών σωμάτων στη Θεσσαλονίκη

20        Απελευθέρωση Ξυλούπολης

21        Μάχη του Κιλκίς και Λαχανά (από 19/6)

23        Απελευθέρωση της Δοϊράνης

26        Εκδίωξη των Βουλγάρων από την Κερκίνη

27        Απελευθέρωση Σιδηροκάστρου. Οι βουλγαρικές ορδές φεύγοντας λεηλάτησαν την πόλη και σκότωσαν τον μητροπολίτη Κωνσταντίνο και εκατό προκρίτους.

28        Απελευθέρωση Σερρών

30        Πυρπόληση και σφαγή Δοξάτου Δράμας από τους Βουλγάρους

ΙΟΥΛΙΟΣ

1          Απελευθέρωση Δράμας

6          Απελευθέρωση Άνω Νευροκοπίου

10        Κατάληψη των στενών της Κρέσνας από τον ελληνικό στρατό μέσα στο έδαφος των Βουλγάρων

12        Απελευθέρωση της Αλεξανδρουπόλεως από το στόλο και της Ξάνθης από το στρατό                    

14        Απελευθέρωση της Κομοτηνής

17        Συνδιάσκεψη εμπολέμων στο Βουκουρέστι για σύναψη ειρήνης. Παρίσταται ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

28        Υπογραφή Συνθήκης Βουκουρεστίου. Τέλος Β’ Βαλκανικού πολέμου.